Đức Giám mục Phêrô Nguyễn Văn Nho
(25 tháng 1 năm 1937 – 21 tháng 5 năm 2003)
Khẩu hiệu giám mục: “Mitis et Humilis” – “Hiền lành và Khiêm nhường”. Đức cha có thể nói thông thao tiếng Anh, Pháp, Đức, Ý và Latinh. Ngài luôn sống với câu Thánh vịnh 88, 2: “Tình thương Chúa đời đời con ca ngợi.”
Đức cha Phêrô Nguyễn Văn Nho sinh ngày 25 tháng 1 năm 1937 tại làng Võ Cạnh, thuộc Giáo xứ Bình Cang, xã Vĩnh Trung, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa, thuộc Giáo phận Nha Trang. Ngài là người con thứ 8 trong một gia đình có 9 anh chị em gồm 4 nữ và 5 nam. Thân phụ là ông Gioan Baotixita Nguyễn Điền và thân mẫu là bà Maria Hồ Thị Cậy. Đây là một gia đình có truyền thống Công Giáo lâu đời tại Bình Cang và Chợ Mới.
Năm 11 tuổi (1948), cậu bé Nho được gia đình đưa vào học tại Tiểu Chủng viện Nha Trang và học tại đây cho đến năm 1954.
Từ năm 1955 đến năm 1957, ngài làm giám thị tại Tiểu Chủng viện Làng Sông, Qui Nhơn. Trong ba năm tiếp theo, ngài học tại trường Providence, Thiên Hựu – Huế. Năm 1960, ngài học tại Giáo hoàng Học viện Piô X, Đà Lạt và tốt nghiệp bằng cử nhân thần học.
Giai đoạn linh mục
Ngày 21 tháng 12 năm 1967, Phó tế Phêrô Nguyễn Văn Nho được Giám mục Giáo phận Nha Trang Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận truyền chức linh mục tại Giáo hoàng Học viện Piô X, Đà Lạt.
Năm 1968, linh mục Nguyễn Văn Nho lấy thêm bằng cử nhân văn chương tại Đại học Đà Lạt. Ngài là bạn học cùng lớp với chủng sinh Phêrô Nguyễn Văn Nhơn.
Từ năm 1968 – 1971, ngài làm hiệu trưởng kiêm giám luật và giám học tại Tiểu Chủng viện Sao Biển Nha Trang.
Năm 1971, ngài được cử đi du học tại Đại học Giáo hoàng Gregoriana tại Rôma và tốt nghiệp Tiến sĩ Thần học Tín Lý và Truyền giáo vào năm 1974 với luận án: “Đối thoại Liên tôn giáo trong Xã hội Việt Nam theo Công đồng Vatican II”. Ngài là vị giám mục người Việt đầu tiên có bằng Tiến sĩ từ Đại học Giáo hoàng Gregoriana. Tại Rôma, ngài đã có mối tương quan thân thiết với vị linh mục trẻ Giuse Võ Đức Minh, sau này trở thành người tiếp nối nhiệm vụ của ngài. Linh mục Phêrô thường nói với linh mục Giuse Minh: cậu là chú em của mình.
Trong thời gian du hoc ở nước ngoài từ năm 1971 đến năm 1975, ngài tham gia công tác mục vụ truyền giáo tại nhiều nước Châu Âu như: Ý, Đức, Pháp, Áo…và nhiều tiểu bang ở Hoa Kỳ như: New York, Oregon, California…
Khi biến cố năm 1975 xảy ra, ngài vội vã trở về Việt Nam, trước ngày 30 tháng 4 chỉ vài ngày. Sau khi về Việt Nam, linh mục Phêrô được cử làm Giám đốc và Giáo sư Đại Chủng viện Sao Biển. Trong giai đoạn khó khăn, linh mục Phêrô luôn quan tâm chăm sóc và hỗ trợ nhu cầu về vật chất và tinh thần cho các chủng sinh. Ngài được ghi nhận là một người có đóng góp lớn cho đại chủng viện này trong quá trình hình thành và phát triển.
Từ năm 1979, do Chủng viện bị ngừng hoạt động, linh mục Phêrô được bổ nhiệm kiêm nhiệm thêm vai trò linh mục chánh xứ Giáo xứ Hà Dừa. Ngài còn kiêm nhiệm giữ chức Đào tạo Ơn gọi của Giáo phận Nha Trang. Chính trong thời gian này, ngài đã dạy cho người dân ở đây cách làm rượu nho mà ngài đã học từ tiểu bang Oregon và California ở Mỹ, từ đó hình thành nên một làng nho ở Khánh Hòa.
Từ năm 1991, ngài thôi giữ vai trò linh mục chánh xứ Hà Dừa, chỉ còn giữ vai trò Giám đốc Đại chủng viện Sao Biển. Chủng viện được tái lập nhằm đào tạo linh mục cho ba giáo phận Nha Trang, Ban Mê Thuột và Qui Nhơn, ngài cho khởi công xây dựng cơ sở mới.
Sứ vụ Giám mục
Ngày 21 tháng 4 năm 1997, Tòa Thánh loan báo Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã quyết định bổ nhiệm linh mục Phêrô Nguyễn Văn Nho làm Giám mục phó Giáo phận Nha Trang với quyền kế vị.
Thánh lễ tấn phong cho vị giám mục Tân cử được cử hành cách trọng thể vào ngày 18 tháng 6 cùng năm, với phần nghi thức truyền chức chính yếu được cử hành bởi vị chủ phong là Giám mục Phaolô Nguyễn Văn Hòa, giám mục chính tòa Nha Trang và hai vị phụ phong là Giám mục Phêrô Nguyễn Văn Nhơn, giám mục chính tòa Giáo phận Đà Lạt và Tôma Nguyễn Văn Trâm, giám mục phụ tá Giáo phận Xuân Lộc. Lễ tấn phong có sự hiện diện của Đức Hồng y Giuse Phạm Đình Tụng thuộc Tổng Giáo phận Hà Nội, chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam.
Trong thời gian làm giám mục, ngài đặc biệt ưu tiên cho việc đào tạo ứng sinh linh mục và gửi nhiều linh mục đi du học ở nước ngoài. Ngài đảm trách vai trò Cố vấn Thường trực cho Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam Phaolô Nguyễn Văn Hòa. Ngoài vai trò phụ giúp cho Giám mục chính tòa Phaolô Nguyễn Văn Hòa, Đức cha Nguyễn Văn Nho chú trọng đến công tác xã hội. Đức cha Nho âm thầm đến thăm và hỗ trợ cho các người dân tộc Jaglai vùng Liên Sơn, Ninh Sơn, Sông Pha tỉnh Ninh Thuận, các vùng Khánh Sơn, Khánh Vĩnh tỉnh Khánh Hoà. Ngoài ra, Đức cha Nho cũng âm thầm hỗ trợ các linh mục đảm nhiệm công tác mục vụ tại các vùng khó khăn để lo cho người nghèo. Với sự giúp đỡ của nhiều mạnh thường quân, thân nhân ở trong nước và hải ngoại, ngài đã thực hiện được nhiều công việc bác ái cho người Công giáo và cả người ngoại đạo tại tỉnh Khánh Hòa. Các chuyến thăm viếng và dâng lễ tại các vùng sâu vùng xa, Đức cha Nho thường vận động các mạnh thường quân cùng đi với mình để nhằm mục đích kêu gọi hỗ trợ về sau. Vật phẩm hỗ trợ lên đến nhiều tấn gạo, thuốc men, quần áo, phẩm vật được vận chuyển đến tận nơi hoặc nhờ các linh mục phân phát. Chỉ tính riêng lễ Phục Sinh năm 2003, cùng với văn phòng Mục vụ và Bác ái Xã hội, ngài hỗ trợ một số tiền lớn cho các người nghèo và người dân tộc, kể cả hàng nhiều tấn phẩm vật và quần áo mới và cũ từ các mạnh thường quân.
Ngoài việc hỗ trợ cho những người khó khăn, Đức cha Nho còn quan tâm nhiều đến việc phát triển đời sống văn hóa xã hội, như đào tạo nhân lực, gửi các chủng sinh đi du học nước ngoài, nâng đỡ những tài năng trẻ, nâng đỡ những sinh viên nghèo, tài trợ các quán ăn sinh viên.
Năm 2001, Đức cha Nho được bầu làm Chủ tịch Ủy ban Giám mục về Thánh Nhạc và Nghệ thuật Thánh nhiệm kỳ 2001 – 2004 trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam.
Ngày 18 tháng 5 năm 2003, Đức cha Nho hoàn toàn khỏe mạnh, vẫn tham dự các hoạt động thường ngày như dâng lễ, ăn mừng tân chức giáo phận tại Đại Chủng viện Sao Biển. Ngày hôm sau, ngài bị ngất và chiều cùng ngày chuyển gấp vào Bệnh viện Chợ Rẫy, Sài Gòn. Ngài nhiều lần ngất đi và tỉnh lại, cho đến khuya ngày 21 tháng 5 năm 2003 thì qua đời.
Nghi thức tẩn liệm sau đó được cử hành ngày 22 tháng 5 tại Trung tâm Công giáo Tổng Giáo phận Sài Gòn và rạng sáng 23 tháng 5 rời Sài Gòn về Nha Trang. Từ ngày 23 tháng 5, các dòng tu và hội đoàn dâng nhiều lễ cầu nguyện cho cố giám mục. Thánh lễ An táng Đức Giám mục Phêrô Nguyễn Văn Nho được cử hành vào sáng ngày 27 tháng 5 và mộ phần ngài đặt tại nhà thờ Chính Tòa Nha Trang. Lễ an táng có sự tham dự của 21 giám mục, trên 400 linh mục khắp miền Việt Nam. Trên 600 nam nữ tu sĩ các Hội Dòng và Chủng sinh và khoảng 10.000 giáo dân tham dự mang khăn tang trắng chật kín nhà thờ Chính tòa, vì không đủ chỗ nên phải theo dõi thánh lễ ngoài nhà thờ thông qua các màn ảnh truyền hình. Ngoài ra, còn có các viên chức chính quyền tỉnh Khánh Hòa, các đại diện giáo hội Phật Giáo và Tin Lành đã tham dự thánh lễ an táng cùng tiễn đưa Đức cha Phêrô đến nơi an nghỉ cuối cùng. Trong thánh lễ an táng, cha Phêrô Phạm Ngọc Phi, linh mục chính xứ nhà thờ Chính tòa đã đọc những điện văn chia buồn từ Tòa Thánh và từ các giáo phận khác, điện văn của Văn phòng Ban Tôn Giáo của chính quyền trung ương và từ Giáo hội Phật Giáo.
Tông truyền
Đức Giám mục Phêrô Nguyễn Văn Nho được tấn phong giám mục năm 1997, thời Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II, bởi:
– Giám mục Chủ phong: Đức Giám mục Phaolô Nguyễn Văn Hòa, Giám mục Chính tòa Nha Trang.
– Hai giám mục Phụ phong: Đức Giám mục Phêrô Nguyễn Văn Nhơn, Giám mục Chính tòa Giáo phận Đà Lạt và Đức Giám mục Tôma Nguyễn Văn Trâm, Giám mục Phụ tá Giáo phận Xuân Lộc.
Đức Giám mục Phêrô Nguyễn Văn Nho là Giám mục Phụ phong cho các giám mục:
– Năm 1999, giám mục Phêrô Nguyễn Soạn, hiện đang là nguyên giám mục chính tòa Giáo phận Qui Nhơn.
– Năm 2003, giám mục Stêphanô Tri Bửu Thiên, hiện đang là giám mục chính tòa Giáo phận Cần Thơ.